فهرست مطالب
ـ چکیده 1
فصل اول : کلیات پژوهش
1ـ1ـ دیباچه 3
1ـ2ـ بیان مسئله وانگیزه برگزیدن موضوع پژوهش 4
1ـ3ـ اهمیت و ضرورت انجام پژوهش 5
1ـ4ـ اهداف پژوهش 6
1ـ5ـ فرضیه های پژوهش 7
1ـ6ـ روش پزوهش 7
1ـ7ـروش جمع آوری اطلاعات .8
1ـ8ـ قلمرو پژوهش .8
1ـ9ـ متغیر های پژوهش .10
1ـ10ـ محدودیت های پژوهش 10
1ـ11ـ تعریف واژگان واصطلاحات کلیدی 10
1ـ12ـ ساختار پژوهش 13
فصل دوم : چارچوب نظری و پیشینه پژوهش
گفتار اول : مفاهیم حسابداری و گزارشگری مالی و دولتی
2ـ1ـ1ـ دیباچه 15
2ـ1ـ2ـ تعریف حسابداری و حسابداری دولتی 17
2ـ1ـ3ـ تعریف گزارشگری مالی 19
2ـ1ـ4ـ اهداف گزارشگری مالی 19
2ـ1ـ5ـ گزارشگری مالی در ایران 21
2ـ1ـ6ـ گزارشگری مالی در عصر تجارت الکترونیک 23
2ـ1ـ7ـ استفاده کنندگان از گزارشگری مالی 24
2ـ1ـ8ـ امکان ارتقا گزارشگری مالی در ایران 25
2ـ1ـ9ـ تحولات اساسی در گزارشگری 27
2ـ1ـ10ـ واحد گزارشگری مالی 29
2ـ1ـ11ـ جایگاه تئوری وجوه مستقل 30
2ـ1ـ12ـ جریان اطلاعاتی گزارشگری مالی 31
2ـ1ـ13ـ محدودیت های گزارشگری مالی .32
2ـ1ـ14ـ گزارشگری مالی دولتی 34
2ـ1ـ15ـ اهداف گزارشگری مالی دولتی 36
2ـ1ـ16ـ مفهوم مسئولیت پاسخگویی 36
2ـ1ـ17ـ اصول حسابداری و گزارشگری مالی دولتی 39
2ـ1ـ18ـ مبانی حسابداری دولتی 39
2ـ1ـ19ـ مبانی تعهدی در حسابداری دولتی 39
2ـ1ـ20ـسامانه حسابداری حساب مستقل 41
2ـ1ـ21ـ انواع حسابهای مستقل 42
2ـ1ـ22ـ ارزیابی عملکردسامانه گزارشگری مالی و ارتباط آن با مدیریت دولتی 44
گفتار دوم : شهرداری ها و گزارشگری مالی شهرداری ها
2ـ2ـ1ـ شهرداری ها بحث نظری 46
2ـ2ـ2ـ پیشینه ، رشد و تحول شهرداری در ایران .48
2ـ2ـ3ـ مسائل مربوط به گزارشگری مالی مطلوب در شهرداری های و ارتباط آن با سامانه مالی. 51
2ـ2ـ4ـ استفاده کنندگان گزارش های مالی و نیازهای اطلاعاتی آنها 52
2ـ2ـ5ـ خصوصیات ، محسنات و کاربرد حسابداری شهرداری ها 54
2ـ2ـ6ـ اصول و موازین حسابداری شهرداری 56
2ـ2ـ7ـ اصول حسابداری در شهرداری ها و مفهوم بودجه .59
2ـ2ـ8ـ خلاصه دستورالعمل تهیه و تنظیم بودجه شهرداری ها 66
2ـ2ـ9ـ حسابداری بودجه .68
گفتار سوم : پیشینه پژوهش
2ـ3ـ1ـ موانع اجرای حسابرسی صورتهای مالی موسسات غیر انتفایی (شهرداریهای
استان کردستان و آذربایجانغربی 69
2ـ3ـ2ـ ارزیابی میزان پاسخگویی نظام مالی دولت جمهوری اسلامی ایران 70
2ـ3ـ3ـ بررسی موانع توسعه حسابداری دولتی و اثرات آن بر گزارشگری مالی دولتی71
2ـ3ـ4ـ گزارش ارزیابی مدیریت از کنترل داخلی و بررسی فایده مندی برون سازمانی
آن در ایران .72
فصل سوم : روش شناسی پژوهش
3ـ1ـ دیباچه 75
3ـ2ـ جامعه آماری .75
3ـ3ـ تعیین حجم نمونه .77
3ـ4ـ متغیرهای پژوهش 80
3ـ5ـ فرضیه های پژوهش با تعداد پرسشها در هر فرضیه 80
3ـ6ـ روش پژوهش 81
3ـ7ـ روش گردآوری اطلاعات 83
3ـ8 ـ ابزار اندازه گیری اطلاعات 84
3ـ9ـ روایی و پایایی ابزار پژوهش 84
3ـ9ـ1ـ روایی پرسشنامه 84
3ـ9ـ2ـ پایایی ابزار پژوهش 86
3ـ10ـ آماره آزمون 87
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
4ـ1ـ دیباچه90
4ـ2ـ توصیف نمونه آماری.91
4ـ2ـ1ـ جنسیت 92
4ـ2ـ2ـ میزان تحصیلات 93
4ـ2ـ3ـ رشته تحصیلی 93
4ـ2ـ4ـ سابقه خدمت 94
4ـ2ـ5ـ سمت سازمانی . .94
4ـ3ـ آزمون فرضیه 95
4ـ3ـ1ـ آزمون فرضیه اول 95
4ـ3ـ2ـ آزمون فرضیه دوم . .98
4ـ3ـ3ـ آزمون فرضیه سوم .101
4ـ4ـ فرضیه اصلی 104
4ـ5ـ نتیجه گیری .106
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادهای پژوهش
5ـ1ـ دیباچه .108
5ـ2ـ نتیجه گیری .109
5ـ3ـ پیشنهادها .111
5ـ3ـ1ـ پیشنهادها مبتنی بر یافته های پژوهش .111
5ـ3ـ2ـ پیشنهادها برای پژوهش های بعدی .113
منابع
منابع 114
فهرست جداول
1-1 مقایسه گزارشگری سنتی و گزارشگری نوین 28
1-3 تعداد کارکنان مورد نظر 76
2-3 پرسشنامه، توزیع شده 78
1-4 جنسیت 92
2-4 توزیع فراوان نمونه برحسب میزان تحصیلات 93
3-4 توزیع فراوانی رشته تحصیلی 93
4-4 توزیع فراوان نمونه بر اساس سابقه خدمت 94
5-4 توزیع فراوانی بر اساس سمت سازمانی 94
6-4 نتایج آزمون فرضیه اول 97
7-4 نتایج آزمون فرضیه دوم 100
8-4 نتایج آزمون فرضیه سوم 103
9-4 جمع بندی یافته‌های پژوهش 106
چکیده :
این پژوهش در مورد ارزیابی قابلیت گزارشگری مطلوب سامانه اطلاعات حسابداری شهرداری های استان اردبیل است که هدف از انجام این پژوهش بررسی میزان پاسخ گویی گزارشگری مالی از دیدگاه استفاده کنندگان بود تا میزان رضایت آنان از موجود یک گزارشگری مالی شفاف در شهرداری ها را بیان کند. چون استفاده کنندگان از راه گزارشگری شفاف مالی قادر خواهند بود که از چگونگی ارائه خدمات جمعی و نحوه مصارف منابع آگاه شوند مسئولیت پاسخگوئی دولتها را ملزم می کند برای مواردی نظیر تهیه منابع مالی ، افزایش منابع مالی ، هدفهای که این منابع مالی برای تحقق آنها مصرف می شود دلایل منطقی ارائه نمایند.این پژوهش با توجه به هدف آن با طرح فرضیه هایی که پژوهشگر به شرح زیر مطرح نمود: 1-سامانه تامین اعتباردر شهرداری های استان اردبیل فاقد توانایی کنترل هزینه های برنامه ، طرحها و پروژه های مصوب سالانه رادارامی باشد.2- سامانه حسابداری دولتی مورداستفاده درگزارشگری مالی شهرداری های استان اردبیل فاقد توانایی گزارش دهی صورت های مالی به نحو مطلوب است.3- سامانه خزانه داری شهرداری های استان اردبیل فاقد قابلیت لازم مورد انتظار یک سامانه دریافت و پرداخت مطلوب وجوه است. برای همین شهرداری ها استان اردبیل را که شامل 17 حوزه شهرداری می باشد مورد مطالعه قرار گرفت البته در این پژوهش از انجائیکه بخش مالی شهرداری ها مدنظر بود به همین خاطر برای شخص کردن حجم نمونه از نمونه گیری خوشه ای (طبقه بندی شده)استفاده شد برای آزمون فرضیات اطلاعات لازم از راه پرسشنامه و با استفاده از نرم افزار SPSS برای آزمون فرضیات استفاده ودرنهایت هرسه فرضیه مورد آزمون تایید شد. در این پژوهش شخص شدکه شهرداری های استان اردبیل قادر به کنترل،گزارش دهی،سامانه دریافت وپرداخت مطلوب برخوردار نبود.
ـ 1 ـ دیباچه
دولت و واحدهای تابعه، شهرداریها و همچنین نهادهای عمومی غیر دولتی، از جمله سازمانهای بزرگ بخش عمومی ایران محسوب می¬شوند. بنابراین، با ارائه تحلیلی در مورد گزارشگری مالی این قبیل سازمانها می¬توان سیمای وضعیت گزارشگری مالی بخش عمومی را یکی از ابزارهای اصلی ایفای مسئولیت پاسخگویی مقامات برگزیده و منصوب سازمانهای بزرگ بخش عمومی است برای دست یابی و ارتقای سطح مسئولیت پاسخگویی، شرایط لازم را فراهم کرد. با افزایش سطح مطالبات شهروندان دایر بر حق دانستن حقایق و پاسخ خواهی، دولتمردان و سیاستمداران کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را بر آن داشت تا نظام گزارشگری مالی نوینی را که مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی مجهز نمایند. چون در جوامعی که دولتها بر اساس رای مستقیم مردم برگزیده می شوندتوان ناشی از اراده مردم است مسئولیت پاسخگویی عمومی دولت از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است . ولی گفته می شود که توجه ناکافی بر منابع مالی واقتصادی عمومی مقامات برگزیده شده و منصوب سازمانهای بزرگ بخش عمومی ایران ورشد ناچیز یا افت سطح مطالبات شهروندی در مورد حق دانستن حقایق و نظارت مردم‌سالار،از جمله دلایلی است که نظام گزارشگری مالی بخش عمومی ایران را با نارسایی¬های در خورملاحظه‌ای روبروساخته است. (باباجانی،حعفر،1378،ص 1و2)
در این میان، دگرگون سازی شهرداریهای کشور در برای افزایش هرچه بیشتر امور مشارکت‌پذیر مردمی و تلاش در ایجاد خودکفایی شهرداریها از راههای ارائه خدمات و دریافت عوارض بابت خدمات انجام شده، اعمال مدیریت صحیح و تصمیمات مناسب و بهنگام شهرداران را ایجاب می‌نماید، اجرای سیاست دولتی مبنی بر خودکفایی شهرداریهای کشور امکان‌پذیر نخواهد بود مگر با تجزیه و تحلیل صورتهای مالی که بر مبنای بودجه عملیاتی، شهرداری در واحد مالی تهیه و تنظیم شده باشد، تحلیل و تفسیر این صورتهای مالی به مسئولین و شهرداران این امکان را خواهد داد تا نسبت به حذف درآمدهای پرهزینه و زائد و ایجاد درآمدهای سهل الوصول اقدام نمایند . و همچنین عوامل ایجاد کننده را نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند در این پژوهش پژوهشگر تلاش می کند تا ارزیابی دقیقی از وضعیت گزارشگری مالی شهرداری های استان اردبیل انجام داده و در صورت امکان پیشنهادهائی عملی و مناسب برای ارتقاء وضعیت گزارشگری این سازمان ارائه نماید
1ـ2ـ بیان مسئلهوانگیزه برگزیدن موضوع پژوهش
امروزه افراد جامعه بیش از هر زمان دیگری نسبت به آینده خودشان حساسیت نشان می¬دهند. شهرداری¬ها به عنوان یک سازمان عمومی برای پاسخگوئی به نیازهای اطلاعاتی مردم تلاش می¬کنند گزارش عملکرد خود را در قالب اعدادوارقام ارائه نمایند.برای مثال : اگر کل حساب تراز افتتاحیه شهرداری اردبیل مبلغ 10265000ریال دارایی ها را نشان دهد و همان مبلغ بدهی و مازاد تخصیص یافته و نیافته را تشکیل داده باشد و بودجه مصوب ابلاغ شده از شهرداری ها برای سال مالی بالاشامل ماده‌های مختلف همچون ماده یک حقوق و دستمزد 540000ریال ،ماده دوارتباطات 250000 ریال،ماده‌سه‌اجاره210000ریال ماده چهار خرید خدمات 415000 ریال و . . . در شهرداری تلاش می شود یا توجه به منابع در دسترس و شناسایی محل درآمدها تلاش می کند برای راهنمایی و کمک به دستگاه مدیریت علاوه بر صورتحساب هایی که بطورمعمول در پایان دوره(صورتحساب درآمد و هزینه،صورتحساب مازاد و ترازنامه)تهیه‌وارائه می گردد در طی دوره مالی و یا فاصله های کوتاه نیز گزارش و صورتحساب های جداگانه تهیه می‌گردد که اهم آن به قرار زیر است:
1ـ در آمدها وصولی و هزینه های انجام شده یک دوره و مقایسه آن با در آمدهای وصولی و هزینه های انجام شده دوره قبل .
2ـ نمودار فعالیتهای مالی یکساله و مقایسه آن با برآوردهای بودجه و یا فعالیت های سال قبل.
3ـ صورت وضعیت صندوق و بانک شامل صورتهای دریافت و پرداخت .
منابع :
1ـ آقایی ، محمد علی ، ( 1383) ، بررسی فرایند تدوین استاندسمتای گزارشگری ، پایان نامه ( کارشناسی ارشد ) ـ دانشگاه تربیت مدرس.
2ـ اکبری ، فضل الله ، ( 1382) ، تجزیه و تحلیل صورتهای مالی ، سازمان حسابرسی .
3ـ اقوامی ، داود ، باباجانی ، جعفر (1380) ، اصول و کاربرد حسابداری در سازمانهای دولتی و غیر انتفاعی ، انتشارات سمت ، چاپ دهم.
4ـ آون ، هیوز ، (1381) ، مدیریت دولتی نوین : نگرشی راهبردی ( استراتژیک ) ، سیر اندیشه ها ، مفاهیم ، نظریه ها ، ترجمه سید مهدی الوانی ، سهراب خلیلی شورینی ، غلامرضا معمازاده طهران ، انتشارات مروارید ، چاپ چهارم .
5ـ باباجانی ، جعفر (1382) ، مسئولیت پاسخگوئی و تحولات حسابداری موضوع بیانیه 34 GASB، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی ، دانشگاه مازندران ، شماره هشتم ، سال سوم.
6ـ باباجانی ، جعفر ، ( 1378) ، ارزیابی میزان پاسخگویی نظام مالی (سامانه حسابداری ) دولت جمهوری اسلامی ایران ، پایان نامه ( دکترا ) ، دانشگاه علامه طباطبایی .
7ـ بهرامی ، پورهنگ ، (1376) ، حسابداری شهرداری و مدیریت امور مالی شهرداریهای ایران ، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی ، چاپ دوم.
8ـ بجنوردی ، حسین ، (1379 ) ، ارزیابی موانع توسعه حسابداری دولتی و اثرات آن بر گزارشگری مالی دولتی ، پایان نامه (کارشناسی ارشد ) دانشگاه واحد تهران مرکز
9ـ بیات،اکبری (1382)،حسابداری سازمانهای دولتی و موسسات غیر انتفاعی ، نشر علوم گستر ملایر
10ـ پروفسور هندر مکسین ، پروفسور ران بردا ،(1382)، تئوری حسابداری ( تاریخ جهار هزار ساله حسابداری ) ، ترجمه ، امیر پوریا نسب و عبدالرضا تالانه ، ماهنامه حسابداری ، شماره 109 و 110.
11ـ پوریا نسب ، امیر (1382)،مسایل و مشکلات اجرای اهداف گزارشگری، ارزیابی های حسابداری
12ـ ثقفی ، علی (1380) ، مبانی نظری استانداردهای حسابرسی ، ارزیابی های حسابداری
13ـ خاکی ، غلامرضا ، ( 1383) ، روش پژوهش با رویکردی به پایان نامه نویسی ، انتشارات بازتاب، چاپ دوم.
14ـ خاکی،غلامرضا،(1379) ، روش پژوهش در مدیریت ، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی ، چاپ اول.
15ـ خالقی مقدم ـ حمید ، (1381) ، موانع اجرای حسابرسی صورتهای مالی موسسات غیر انتفاعی ( شهرداریهای استان کردستان و آذربایجان غربی ) ، پایان نامه ( کارشناسی ارشد ) ـ دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی .
16ـ دانالدا ، آری ـ جیکونر ، لوسی ـ رضویه ، اصغر ( 1380) ، روش پژوهش در تعلیم و تربیت ، ترجمه وازگن سرکیسیان ، مینو نیکو ، ایما سعیدیان ، انتشارات سروش ، چاپ اول.
17ـ سازمان شهرداریهای کشور ، ( 1383) ، گزارش اقتصاد شهری و شهرداریها ، انتشارات سازمان شهرداریهای کشور ، چاپ اول.
18ـ سکاران ، اوما ، ( 1381) ، روش پژوهش در مدیریت ، ترجمه محمد صائبی و محمود شیرازی ، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی ، چاپ اول.
19 ـ شکیبا ، مقدم ، ( 1384) ، مدیریت سازمانهای محلی و شهرداریها ، انتشارات میر ، چاپ اول.
20ـ طاهری ، ابوالقاسم،(1374)، اداره امور سازمانهای محلی، انتشارات دانشگاه پیام نور ، چاپ سوم.
21ـ طلایی ، حمید رضا ، ( 1377) ، بررسی و ارزیابی سامانه حسابداری جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران و مقایسه آن با استاندارد و اصول حسابداری در موسسات دولتی و غیر انتفاعی ، پایان نامه ( کارشناسی ارشد ) ـ دانشگاه علوم و فنون مازندران.
22 ـ قهاری ـ منوچهر ، ( 1364) ، اداره امور شهر ، انتشارات رامین.
23ـ عالی ور ، عزیز (1377) ، صورتهای مالی اساسی ، سازمان حسابرسی .
24ـ عالی ور ، عزیز ( 1381) ، مفاهیم و کاربسمتا در هزینه یابی ، سازمان حسابرسی ، نشریه 158
25ـ عرب مازار یزدی ، محمد ، ( 1382 ) ، دگرگونی در آموزش حسابداری : ضرورت یک رویکرد استراتژیک ، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی ، دانشگاه مازندران ، سال سوم ، شماره هشتم .
26ـ عرب مازار یزدی ، محمد ، ( 1380 ) ، تأثیر فناوری اطلاعات بر کنترلهای داخلی ، حسابداری ، شماره 146.
27ـ عربی ، محمود ، و ، نسرین فریور ، ( 1380 ) ، حسابداری صنعتی 3 ، انتشارات دانشگاه پیام نور ، چاپ پنجم .
28 ـ کزازی ، ابوالفضل ، ( 1382 ) ، کنترل کیفیت جامع راهنمایی به روشهای علمی مدیریت کنترل کیفیت فراگیر ، موسسه آموزش عالی و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی.
29ـ کمیته تدوین استانداردهای حسابداری ، ( 1384 ) ، استانداردهای حسابداری ، انتشارات سازمان حسابرسی ، چاپ پنجم .
30ـ ملک آرایی ، نظام الدین (1384) ، مروری بر تاریخچه حسابداری و حسابرسی در ایران ، ماهنامه حسابداری 263
31 ـ مهدوی ، غلامحسین ، ( 1384 ) ، حسابداری سازمانهای دولتی و موسسات غیر انتفاعی .
32 ـ موسوی شبیری ، محمود ، ( 1378) ، بررسی تأثیر گزارشهای حسابرسی بر کیفیت گزارشگری مالی در ایران ، پایان نامه ( کارشناسی ارشد ) ، دانشگاه تربیت مدرس.
33ـ مردانی ، بهزاد ، ( 1381 ) ، موانع اجرای حسابرسی صورتهای مالی موسسات غیر انتفاعی ( شهرداریهای استان کردستان و آذربایجان غربی ) ، پایان نامه ( کارشناسی ارشد ) ، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی.
34- IFAC, 2000, 'Governmental Financial Reporting ' , PSC, Study no 11.
35- Financial Accounting Standards Board (FASB) . 1980.Objectives of Financial Reporting by No business Organizations. Statement of Financial Accounting Concepts No . 4 Stamford, CT, FASB.
36- 1991. Governmental College and University Accounting and Financial Reporting Models . Statement No. 15 . Norwalk , CT:GASB.
37- national Council on Governmental Accounting ( NCGA). 1979 . Governmental Accounting and Financial Reporting Principles. Statement No. 1. Chicago, IL: NCGA.
38- National Committee on Governmental Accounting Municipal Accounting and Auditing ( Chicago : Municipal Finance officers Association . 1951 . ) 25 pp.
39- SEC- securities and Exchange Commission (2004) , Comments on Proposed Rule:
XBRL Voluntary Financial Reporting Program on the Edgar System , Available at .
